Rối loạn stress sau sang chấn (PTSD) là phản ứng sinh lý của não bộ trước tổn thương tâm lý nghiêm trọng, không phải dấu hiệu của sự yếu đuối. Ước tính, khoảng 7-9% người Việt trưởng thành có nguy cơ mắc PTSD trong đời, song nhiều người vẫn nhầm lẫn nó với "sốc tâm lý" thông thường.

Bác sĩ Trịnh Thị Vân Anh - Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: PTSD là rối loạn lo âu đặc biệt, hình thành khi não bộ rối loạn cơ chế xử lý sợ hãi sau những sự kiện nghiêm trọng như chiến tranh, tai nạn, bạo lực, thiên tai hoặc chứng kiến cái chết thương tâm.

Nhóm nguy cơ cao: Cựu chiến binh, nạn nhân bạo lực tình dục, trẻ bị bạo hành, nhân viên y tế tuyến đầu… có tỷ lệ mắc PTSD cao hơn nhiều lần so với dân số chung.

Dấu hiệu cảnh báo: Các triệu chứng kéo dài trên 1 tháng như ác mộng, hồi tưởng sự kiện, né tránh nơi chốn gợi nhớ, mất ngủ, cáu gắt, trầm cảm hoặc tê liệt cảm xúc đều cần được lưu ý.

Nguyên nhân sinh bệnh: PTSD hình thành từ sự kết hợp giữa yếu tố sinh học (rối loạn não bộ, di truyền), yếu tố tâm lý (sang chấn thời thơ ấu, thiếu kỹ năng ứng phó) và môi trường xã hội (thiếu hỗ trợ, kỳ thị bệnh tâm thần).

Phòng ngừa và điều trị:

Dự phòng cấp 1: Tập huấn quản lý stress, xây dựng cộng đồng hỗ trợ.

Dự phòng cấp 2: Tầm soát sớm sau sang chấn, trị liệu ngắn hạn.

Dự phòng cấp 3: Điều trị chuyên sâu bằng liệu pháp tâm lý, thuốc và phục hồi chức năng xã hội.

Bác sĩ Vân Anh nhấn mạnh: "90% bệnh nhân có thể cải thiện nếu được điều trị đúng ngay trong năm đầu tiên. Đừng im lặng chịu đựng – tìm kiếm sự hỗ trợ chuyên môn là chìa khóa để vượt qua."