Bệnh đái tháo đường (ĐTĐ) type 2 đang gia tăng nhanh chóng trên toàn cầu, kèm theo đó là sự xuất hiện âm thầm nhưng nguy hiểm của các biến chứng tim mạch và thần kinh ngoại biên – những "sát thủ thầm lặng" đe dọa sức khỏe và chất lượng sống của hàng triệu người.

Tại hội thảo khoa học "Quản lý toàn diện đa yếu tố nguy cơ trên bệnh nhân ĐTĐ type 2" do Bệnh viện Bạch Mai tổ chức mới đây, hơn 500 cán bộ y tế và người bệnh đã cùng thảo luận về các chiến lược kiểm soát hiệu quả căn bệnh mạn tính này.

Tim mạch: Biến chứng hàng đầu, tỷ lệ tử vong gấp 4 lần

Theo ThS.BSCKII Văn Đức Hạnh (Viện Tim mạch Việt Nam, Bệnh viện Bạch Mai), những năm gần đây, quan điểm điều trị ĐTĐ đã thay đổi rõ rệt: thay vì chỉ kiểm soát glucose máu, trọng tâm chuyển sang phòng ngừa biến cố tim mạch. Ở người bệnh ĐTĐ type 2, nguy cơ mắc các bệnh mạch vành, đột quỵ, suy tim… cao gấp nhiều lần người bình thường, khiến tỷ lệ tử vong tăng từ 2 đến 4 lần, rút ngắn tuổi thọ từ 9–12 năm.

Để điều trị hiệu quả, cần tác động đồng thời lên bốn trụ cột: kiểm soát đường huyết, huyết áp, lipid máu và sử dụng thuốc có lợi cho tim mạch. Đặc biệt, statin là nhóm thuốc nền tảng được khuyến cáo để kiểm soát cholesterol LDL-C và phòng ngừa các biến cố tim mạch nghiêm trọng.

BS Hạnh khuyến cáo, cần phân tầng nguy cơ và cá thể hóa điều trị ngay từ giai đoạn đầu để đạt được hiệu quả bền vững.

Thần kinh ngoại biên: Nỗi đau âm ỉ và dễ bị bỏ sót

Bên cạnh tim mạch, biến chứng thần kinh ngoại biên cũng đang diễn ra âm thầm và gây hậu quả nặng nề. BSCKII Bùi Phương Thảo (Phó Khoa Nội tiết – ĐTĐ, Bệnh viện Bạch Mai) cảnh báo: có tới 60% bệnh nhân mắc biến chứng này nhưng không được chẩn đoán.

Các triệu chứng như tê bì, đau rát, cảm giác như kim châm hay dao đâm thường bị bỏ qua. Trong khi đó, biến chứng này làm suy giảm nghiêm trọng chất lượng sống, gây mất ngủ, trầm cảm và thậm chí ý nghĩ tự tử. Chi phí điều trị cho người mắc đau thần kinh ngoại biên cao gấp 5 lần so với người chỉ bị ĐTĐ đơn thuần.

Đáng lo ngại hơn là tình trạng loét, nhiễm trùng bàn chân – biến chứng thường gặp do tổn thương thần kinh ngoại biên – đang khiến nhiều bệnh nhân phải nằm viện kéo dài hoặc đối mặt nguy cơ cắt cụt chi.

Cảnh báo và khuyến nghị

TS.BS Nguyễn Quang Bảy (Trưởng khoa Nội tiết – ĐTĐ, Bệnh viện Bạch Mai) nhấn mạnh, tất cả bệnh nhân ĐTĐ nên được tầm soát biến chứng thần kinh ngoại biên ít nhất một lần mỗi năm. Điều trị cần đồng bộ cả ba hướng: kiểm soát glucose, can thiệp cơ chế bệnh sinh và giảm đau hiệu quả. Pregabalin là một trong những lựa chọn điều trị đầu tay với hiệu quả cao đã được chứng minh.

Ở góc độ dược học, DSCKII Bùi Thị Ngọc Thực (Khoa Dược, Bệnh viện Bạch Mai) cho biết, statin mang lại lợi ích tim mạch rõ rệt cho bệnh nhân ĐTĐ, nhưng cần cá thể hóa và theo dõi chặt chẽ để tránh tác dụng phụ như tổn thương gan, cơ hoặc tương tác thuốc.

"Chúng ta điều trị không phải để giảm chỉ số, mà để người bệnh sống khỏe hơn, ít đau hơn và sống lâu hơn", dược sĩ Thực chia sẻ.

Các biến chứng tim mạch và thần kinh ngoại biên ở bệnh nhân ĐTĐ type 2 không còn là hậu quả xa vời mà là nguy cơ hiện hữu, thậm chí xảy ra sớm ở người trẻ. Việc phát hiện sớm, kiểm soát chặt chẽ và cá thể hóa điều trị chính là chìa khóa để làm chậm tiến triển bệnh, giảm tử vong và bảo vệ chất lượng sống cho hàng triệu người.