Ho ra máu thường là biểu hiện của những bệnh lý đường hô hấp như: lao phổi, dãn phế quản, ung thư phổi, nhiễm trùng hô hấp, đôi khi nó là biểu hiện của bệnh lý tim mạch hẹp van 2 lá... Điều quan trọng đầu tiên là xác định có đúng là bị ho ra máu hay ói ra máu do bệnh lý đường tiêu hóa, hoặc chảy máu từ đường hô hấp trên.

Theo bác sĩ Lê Minh Tuấn, Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhân dân 115, ho ra máu thực sự là tình trạng khạc ra máu khi cố gắng sức ho, máu thường có bọt, màu đỏ tươi. Trước khi ho thường có triệu chứng: nóng rát sau xương ức, đau ngực, ngứa cổ. Diễn tiến giúp gợi ý là: ho ra máu với số lượng giảm dần đến hết.

Cần phân biệt với:

- Khạc ra máu từ đường mũi họng: máu khạc dễ dàng không kèm gắng sức ho, kèm các bệnh lý chảy máu vùng mũi họng dễ dàng phát hiện như: chảy máu cam, bệnh răng lợi, polyp mũi…

- Ói ra máu: thường máu có lẫn thức ăn, không có bọt. Trước khi ói thường đau bụng, hoặc có bệnh lý về tiêu hóa trước đây như xơ gan, loét dạ dày tá tràng, dùng thuốc giảm đau kéo dài.

Các nguyên nhân thường gặp

Lao phổi

Đây là nguyên nhân thường gặp. Triệu chứng gợi ý: ho khạc đàm trên 2 tuần, có thể kèm ho ra máu tươi hoặc đàm vướng máu, có thể từ ít đến nhiều, gầy sút, kém ăn, mệt mỏi, sốt nhẹ về chiều, ra mồ hôi đêm, đau ngực, tình trạng nặng thì sẽ gây khó thở.

Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán: chụp X-quang phổi và xét nghiệm đàm. Bệnh có tính lây lan và để lại nhiều di chứng nên cần được phát hiện và điều trị sớm.

Giãn phế quản

Giãn phế quản thường do di chứng của lao phổi hoặc sau một nhiễm trùng mạn tính ở phổi như áp xe phổi, viêm phổi do hít phải dị vật đường thở.

Biểu hiện bằng: ho ra máu lượng ít (3 - 5ml, khoảng một muỗng cà phê) tự cầm trong vòng 3-5 ngày, tái đi tái lại nhiều lần, hoặc ho ra máu lượng nhiều (dưới 100 ml) có thể dẫn tới tử vong.

Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán: X-quang phổi và CT ngực có cản quang. Điều trị bằng phẫu thuật cắt bỏ thùy phổi bị giãn, hoặc thuyên tắc mạch máu.

Ung thư phổi

Đây là bệnh lý ác tính, diễn tiến thường âm thầm, giai đoạn đầu ít có triệu chứng, hay xảy ra ở người hút thuốc lá nhiều. Giai đoạn trễ sẽ có biểu hiện: ho kéo dài, đau ngực, khó thở, sụt cân, ho ra máu thường lượng ít.

Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán: X-quang phổi, CT ngực có cản quang, nội soi phế quản, sinh thiết u. Điều trị tùy theo đánh giá giai đoạn tiến triển của bệnh.

Bệnh lý nhiễm trùng hô hấp

Có thể do viêm phổi hoại tử, viêm phế quản cấp, áp xe phổi, u nấm phổi, nấm phổi. Triệu chứng gợi ý thường có: sốt, ho khạc đàm mủ, đau ngực kiểu màng phổi (nghĩa là đau ngực khi ho, hít sâu vào, thay đổi tư thế).

Cận lâm sàng cần cho chẩn đoán: xét nghiệm máu, X-quang phổi, có thể làm CT ngực (giúp xác định nguyên nhân và loại trừ ung thư hoặc giãn phế quản kèm theo), xét nghiệm đàm (tìm vi trùng và giúp loại trừ lao).

Ho ra máu là một cấp cứu nội khoa, do nhiều nguyên nhân gây ra phần lớn là các bệnh lý hô hấp. Ho ra máu có thể nguy hiểm tới tính mạng nên cần đến ngay cơ sở y tế để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

* Mời quý độc giả theo dõi các chương trình đã phát sóng của Đài Truyền hình Việt Nam trên TV Online!