Cảnh báo từ những dấu hiệu ban đầu

Theo Hiệp hội Tiết niệu Hoa Kỳ (AUA), sỏi tiết niệu là các tinh thể rắn hình thành do kết tủa và kết tinh của các chất hòa tan trong nước tiểu, có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trong hệ tiết niệu (thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo). Các chất phổ biến gây sỏi thường là canxi oxalat hoặc phosphate.

TS.BS. Nguyễn Minh Tuấn - Trưởng khoa Phẫu thuật Tiết niệu, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: "Triệu chứng điển hình nhất của sỏi tiết niệu là cơn đau quặn thận. Đau khởi phát đột ngột từ vùng thắt lưng lan xuống hố chậu, bụng dưới hoặc bộ phận sinh dục, kèm buồn nôn, vã mồ hôi".

Người bệnh còn có thể gặp tiểu buốt, tiểu rắt, nước tiểu đục hoặc lẫn máu. Đặc biệt, tiểu ít hoặc vô niệu là dấu hiệu nặng. Trong trường hợp sỏi gây nhiễm trùng, bệnh nhân có thể sốt cao, rết run, mệt mỏi. Nhiều trường hợp sỏi im lặng không biểu hiện triệu chứng, chỉ phát hiện qua siêu âm hoặc chụp CT.

Biến chứng nguy hiểm nếu điều trị muộn

Sỏi tiết niệu nếu để lâu không điều trị có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Trong đó, 1 trong những biến chứng thường gặp là ứ nước thận do tắc nghẽn đường tiểu, gây giãn đài bể thận và hệ quả phá hủy chức năng thận.

Sỏi cũng là nguyên nhân gây nhiễm trùng tiết niệu tái diễn, viêm bể thận cấp, nhiễm trùng huyết. Về lâu dài, bệnh nhân có thể bị suy thận mạn tính, phải chạy thận hoặc ghép thận. Các cơn đau tái đi tái lại khiến người bệnh mất ngủ, căng thẳng và suy giảm chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị tiên tiến, ít xâm lấn

TS.BS. Nguyễn Minh Tuấn cho biết việc chọn phương án điều trị dựa trên kích thước, vị trí sỏi và tình trạng sức khỏe người bệnh:

Điều trị nội khoa: cho sỏi

Tán sỏi ngoài cơ thể (ESWL): cho sỏi nhỏ trên thận hoặc niệu quản trên, tuy nhiên có thể phải lặp lại nhiều lần, hiệu quả giới với sỏi cứng hoặc bệnh nhân béo.

Nội soi tán sỏi ngược dòng bằng laser: áp dụng cho sỏi niệu quản 1/3 dưới, giữa hoặc bàng quang; hoặc sử dụng ống nội soi mềm cho sỏi niệu quản trên hoặc sỏi thận

Tán sỏi qua da (PCNL): cho sỏi lớn >2cm hoặc sỏi san hô. Tạo đường hầm nhỏ từ da vào thận để tán sỏi, đặc biệt hiệu quả với sỏi cứng, ít xâm lấn.

Phẫu thuật mở: chỉ định khi sỏi tái phát, gây nhiễm khuẩn hoặc dị dạng đường tiểu. Nhờ điều trị tiên tiến, tỷ lệ phải mở đã giảm rõ.

Phòng bệnh hiệu quả nhờ thay đổi lối sống

Uống đủ nước (2-2.5 lít/ngày), tăng nước cam, chanh giàu citrate. Giảm muối, đạm động vật, hạn chế oxalat (rau bina, trà đặc, socola). Tránh nhịn tiểu, vận động thường xuyên, khám định kỳ.

“Sỏi tiết niệu hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Đừng chủ quan với đau lưng hay rối loạn tiểu tiện. Uống đủ nước mỗi ngày là biện pháp đơn giản và hiệu quả để phòng bệnh”, TS.BS Nguyễn Minh Tuấn nhấn mạnh.