Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), béo phì là tình trạng tích tụ mỡ quá mức gây hại sức khỏe, là nguyên nhân hàng đầu của các bệnh mạn tính như tiểu đường, tim mạch, rối loạn nội tiết, gan nhiễm mỡ và một số loại ung thư.

Tình trạng báo động tại Việt Nam

Viện Dinh dưỡng Quốc gia cho biết: Tỷ lệ thừa cân - béo phì ở trẻ 5-19 tuổi tại Việt Nam đã tăng từ 8,5% (2010) lên 19% (2020), riêng khu vực nội thành TP Hồ Chí Minh và Hà Nội đã vượt mốc 40%. Ở người trưởng thành, tỷ lệ béo phì cũng đã lên tới 25%, tăng gần gấp đôi trong vòng một thập kỷ.

Nguyên nhân chính gồm:

Chế độ ăn dư năng lượng: thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ, nước ngọt, đồ ăn nhanh.

Ít vận động: học online, lối sống ngồi nhiều, thiếu thói quen tập thể dục.

Tâm lý - xã hội: stress, ăn uống cảm xúc, quan niệm sai như "mập mới khỏe".

Yếu tố di truyền - nội tiết: một số bệnh như suy giáp, hội chứng Cushing ảnh hưởng chuyển hóa.

Hệ lụy nặng nề đến sức khỏe:

Tiểu đường type 2: kháng insulin do mỡ thừa.

Bệnh tim mạch, huyết áp cao: tăng nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim.

Gan nhiễm mỡ, rối loạn nội tiết, giảm khả năng sinh sản.

Ung thư: tăng nguy cơ ung thư vú, đại trực tràng, thận.

Rối loạn giấc ngủ, stress, giảm tuổi thọ. WHO ước tính béo phì gây ra trên 2,8 triệu ca tử vong mỗi năm.

Phòng ngừa và kiểm soát - theo khuyến cáo WHO

Ăn uống khoa học: hạn chế chất béo bão hòa, tăng rau xanh, ngũ cốc nguyên hạt, giảm đường.

Vận động thường xuyên: 150–300 phút/tuần với người lớn; ít nhất 60 phút/ngày với trẻ em.

Ngủ đủ giấc, giảm stress, theo dõi chỉ số BMI và vòng eo định kỳ.

Thăm khám chuyên khoa: khi có dấu hiệu béo phì cần can thiệp bằng tư vấn dinh dưỡng, tập luyện, thậm chí thuốc hoặc phẫu thuật nếu cần.

Béo phì là mối đe dọa âm thầm nhưng có thể kiểm soát nếu hành động kịp thời - từ lối sống, nhận thức đến chính sách y tế cộng đồng.