Bệnh giun rồng, hay còn gọi là bệnh Guinea (Guinea Worm Disease – GWD), là một bệnh nhiễm trùng lây truyền qua đường tiêu hóa, do ký sinh trùng giun tròn Dracunculus medinensis gây ra. Bệnh chủ yếu lây khi con người uống phải nước hoặc ăn thực phẩm bị nhiễm ấu trùng giun. Mặc dù có thể gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng bệnh chủ yếu ảnh hưởng đến nhóm người trong độ tuổi lao động.

Việt Nam từng được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) công nhận không còn ca bệnh giun rồng kể từ năm 1998. Tuy nhiên, theo báo cáo của Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, năm 2020 ghi nhận 4 ca mắc mới, trong đó có các trường hợp tại Phú Thọ, Thanh Hóa và Yên Bái. Từ đó đến cuối năm 2024, tỉnh Yên Bái đã ghi nhận tổng cộng 12 ca mắc giun rồng, tập trung ở các huyện Yên Bình, Văn Yên, Trấn Yên và Lục Yên. Riêng 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh tiếp tục phát hiện thêm 4 ca, nâng tổng số lên 16 ca bệnh.

Điều tra dịch tễ cho thấy, toàn bộ người mắc bệnh đều là nam giới, trong độ tuổi từ 25 đến 45, và là lao động chính trong gia đình. 100% ca bệnh từng uống nước suối hoặc nước khe chưa đun sôi trong quá trình lao động ngoài rừng, và đều có thói quen ăn gỏi cá, thủy sản tái sống hoặc gỏi cá nhảy. Đáng chú ý, nhiều ca bệnh đồng nhiễm với các ký sinh trùng khác như sán dây, ấu trùng giun sán chó mèo.

Giai đoạn đầu mắc bệnh thường không có triệu chứng rõ rệt. Khoảng một năm sau, khi giun cái di chuyển và phát triển dưới da, người bệnh có thể sốt nhẹ, chóng mặt, buồn nôn, tiêu chảy, mẩn đỏ và ngứa tại vùng tổn thương. Vài ngày sau đó, vết sưng tấy vỡ ra, tiết dịch vàng và giun chui ra ngoài qua da – thường là đầu giun. Nếu không xử trí đúng cách, việc rút giun không hết có thể dẫn đến viêm nhiễm, nhiễm trùng huyết, áp xe, uốn ván hoặc viêm cứng khớp. Trường hợp giun chết trong cơ thể còn có thể được phát hiện trên phim X-quang dưới dạng vôi hóa.

Các chuyên gia y tế khuyến cáo người dân thực hiện nghiêm các biện pháp phòng bệnh, bao gồm ăn chín, uống sôi, đặc biệt khi sử dụng thực phẩm thủy sinh như cá, ếch, tôm. Các dụng cụ chế biến thực phẩm sống và chín cần tách riêng, vệ sinh tay sạch sẽ sau chế biến. Những bộ phận dư thừa như đầu, ruột cá cần được chôn, đốt hoặc xử lý bằng vôi bột để hạn chế phát tán ấu trùng. Người dân không nên cho chó mèo ăn thủy sản sống.

Đặc biệt, người đang mắc bệnh giun rồng không được tắm hoặc tiếp xúc trực tiếp với các nguồn nước sinh hoạt như ao, hồ để tránh phát tán ấu trùng ra môi trường. Vết thương cần được làm sạch, băng bó cẩn thận cho đến khi giun được lấy ra hoàn toàn khỏi cơ thể.

Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Yên Bái khuyến cáo: khi có biểu hiện nghi ngờ hoặc triệu chứng bất thường, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời. Việc phát hiện sớm và xử lý đúng cách là yếu tố then chốt giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và lây lan trong cộng đồng.