Bệnh nhân là sản phụ lớn tuổi, thai lần thứ ba sau hai lần IVF thất bại. Mang thai tuần 27, chị nhập viện với triệu chứng sốt, đau đầu kéo dài, từng được chẩn đoán cúm A và điều trị Tamiflu nhưng không thuyên giảm. Kết quả chụp cộng hưởng từ (MRI) cho thấy tổn thương chất trắng hai bán cầu và giãn não thất - dấu hiệu nghi ngờ bệnh lý nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương.

Chọc dịch não tủy ghi nhận tăng tế bào, tăng protein và giảm glucose - đặc điểm kinh điển của lao màng não. Dù được điều trị kháng sinh tích cực, bệnh nhân rơi vào tình trạng rối loạn ý thức, phải chuyển hồi sức tích cực tại Bệnh viện Bạch Mai. Hội đồng chuyên môn liên chuyên khoa đã thống nhất giữ thai đến tuần 34 nếu điều kiện cho phép. Tuy nhiên, do cạn ối, sản phụ được mổ bắt con ở tuần 31, may mắn mẹ con đều qua cơn nguy kịch.

"Lao màng não là thể lao nguy hiểm nhất. Nếu phát hiện muộn, nguy cơ tử vong hoặc để lại di chứng thần kinh là rất cao. Ở phụ nữ mang thai, hệ miễn dịch suy giảm khiến bệnh tiến triển nhanh và khó lường", ThS.BS Nghiêm Văn Hùng – Viện Y học Nhiệt đới, Bệnh viện Bạch Mai cảnh báo.

Lao vẫn là bệnh truyền nhiễm gây tử vong hàng đầu tại Việt Nam, đặc biệt ở các nhóm có miễn dịch yếu như bệnh nhân HIV, người già, trẻ em và phụ nữ mang thai. Trong bối cảnh số ca điều trị hỗ trợ sinh sản (IVF) ngày càng gia tăng, vấn đề tầm soát lao trước và trong thai kỳ trở nên cấp thiết nhưng lại thường bị bỏ sót.

Triệu chứng lao giai đoạn đầu dễ nhầm lẫn với bệnh lý thông thường: sốt nhẹ, mệt mỏi, ho kéo dài, đau đầu hoặc sụt cân - đặc biệt nguy hiểm nếu người bệnh chủ quan hoặc nhân viên y tế không cảnh giác.

"Người chuẩn bị mang thai, đặc biệt là điều trị hiếm muộn hoặc có yếu tố nguy cơ lao, cần được tầm soát kỹ. Việc đánh giá nguy cơ, xét nghiệm lao tiềm ẩn và điều trị dự phòng khi cần thiết là trách nhiệm không thể bỏ qua của hệ thống y tế", ThS.BS Hùng chia sẻ.

Theo chuyên gia, chẩn đoán lao màng não cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các chuyên khoa (truyền nhiễm - thần kinh - sản khoa). Phát hiện sớm và điều trị đúng phác đồ là yếu tố quyết định tiên lượng sống còn.

Dù vaccine BCG có thể phòng ngừa phần nào lao nặng ở trẻ nhỏ, nhưng không loại bỏ hoàn toàn nguy cơ nhiễm vi khuẩn lao. Với người lớn, đặc biệt là phụ nữ mang thai hoặc có dự định sinh con, tầm soát lao nên trở thành quy trình bắt buộc - nhất là trong hệ thống IVF.